Het is eigenlijk nog maar kort geleden dat bij sommige uitvaarten honderden mensen afscheid kwamen nemen van de overledene. Je kon er als het ware de status of waardering van de persoon in kwestie aan aflezen. Maar toen kwam corona en daarmee allerlei restricties.

‘Maar die restricties riepen tegelijkertijd ook veel creativiteit op. Er zijn zoveel mooie initiatieven ontstaan!’, vertelt Matthijs van der Waarde met een warme glimlach. ‘In plaats van ons blind te staren op wat niet meer mocht, zijn we ons juist gaan focussen op wat nog wél kon. En ik durf te voorspellen dat zo’n kleine, intieme uitvaart een blijvertje wordt. Het hoeft niet meer zo ‘over the top’. Een kleine groep heeft minstens zoveel impact.’

Kleine groep intimi
De uitvaartondernemer hoeft niet lang na te denken om met voorbeelden te komen. ‘Denk maar eens aan een bijeenkomst met een kleine groep intimi in een woonkamer of rondom het open graf. Want ook daar kun je de ceremonie houden, inclusief sprekers, muziek en na afloop een glaasje wijn. Ik heb ook een uitvaart meegemaakt in het bos, waar de genodigden in een grote kring gingen zitten. Of in een kleine zaal waarbij de stoelen voor de gasten in een kring om de kist stonden opgesteld. In dat soort mooie, intieme settings kun je heel goed die anderhalve meter waarborgen.’

Veilig en vertrouwd
‘Zo’n klein gezelschap bestaat meestal uit de naaste familie, eventueel aangevuld met wat goede vrienden. Meestal kent iedereen elkaar dus. Dat voelt veilig en vertrouwd en zorgt ervoor dat mensen, die normaal gesproken in een groot gezelschap geen speech durven houden, ertoe komen om zich uit te spreken. In het begin van de coronatijd hoorde ik nog vaak over plannen om later in het jaar een herinneringsbijeenkomst voor een groter gezelschap te houden, maar daar komen de meeste mensen nu toch op terug. Zeker met de inzichten van nu is het maar de vraag of die herinneringsbijeenkomsten er binnen afzienbare tijd nog gaan komen en daarom adviseer ik om juist nu de focus te leggen op een goed en mooi afscheid. Al is dat niet voor iedereen even gemakkelijk’, geeft Matthijs toe. ‘Zoals die familie laatst, die zich echt verscheurd voelde door de restricties. Zij hebben toen letterlijk een laken in repen gescheurd. De repen werden aan elkaar geknoopt tot een lang touw dat helemaal gekronkeld langs alle stoelen in de aula werd gelegd. Zo kon elke gast het vasthouden waardoor ze, in deze verscheurde tijd, toch met elkaar verbonden waren. Ontroerend en aangrijpend om te zien!’

Livestream
Om toch meer mensen deelgenoot te laten zijn van een uitvaart bestaat ook de mogelijkheid van een livestream uitzending. ‘Aan ons dan de uitdaging om ook de mensen thuis bij het afscheid te betrekken’, legt Matthijs uit. ‘Soms wordt bij het versturen van de rouwbrief een briefje meegestuurd met de vraag om voor de dienst een korte herinnering aan de overledene op te sturen. Zo konden we laatst een heel mooie speech voorlezen die was samengesteld uit allerlei motto’s en credo’s van mensen die er niet bij konden zijn. Een ander mooi voorbeeld is dat als wij hier aan het begin van de plechtigheid een kaars aansteken, we de kijkers thuis vragen dat eveneens te doen, zodat zij zich verbonden weten.’

Intiem contactmoment
Je medeleven betuigen door een hand te schudden of een knuffel geven, mag tegenwoordig niet, maar ook daarvoor zijn heel waardevolle alternatieven bedacht. ‘Gisteren was ik bij een uitvaart van een nog vrij jonge man. Zijn vrouw en beide kinderen hadden zich achter de kist opgesteld, zodat er met iedereen die langs liep oogcontact gemaakt kon worden. Zij voelden zich gezien en konden daar troost uit putten. Of door als naasten met de kist door een haag van mensen te lopen en over en weer elkaar in de ogen te kijken. Dit zijn zomaar twee voorbeelden van intieme contactmomenten die je eenvoudig kunt vormgeven. Er zijn zoveel waardevolle mogelijkheden die ons in deze tijd toch met elkaar verbinden.’

‘Als ik je los moet laten, laat ik je gaan zoals je was’
‘Empathisch vermogen: dat is, als je het ons vraagt, een eigenschap die je als uitvaartverzorger niet mag missen. Het verlies van een dierbare is voor de nabestaanden het begin van een veranderd leven: een leven zonder degene die je moest laten gaan. Wij, het team van Kisner en Van der Waarde, staan naast je en lopen mee in jouw eigen tempo. Wij proberen rust te brengen in deze hectische tijd. Door goed te luisteren, denken wij met je mee over het afscheid. Een afscheid dat kenmerkend is voor jou en je dierbaren die verder gaan.’