In 2014 plaatsten de cardiologen van het Isala Hartcentrum ruim 400 pacemakers en 550 ICD’s bij hartpatiënten. Jaarlijks worden er zo’n 2.000 patiënten gedotterd. Cardioloog Peter Paul Delnoy: ‘In geen enkel ander ziekenhuis in Nederland worden zoveel pacemakers en ICD’s geplaatst. Wij hebben dus veel ervaring en kennis.’ En die ervaring komt ook tot stand door de nauwe samenwerking tussen de cardiologen en de hartchirurgen. Cardioloog Vincent Roolvink: ‘We werken goed samen. En na de behandeling of een operatie is revalidatie mogelijk met hulp van het Isala Leef- en beweegcentrum.’

Pacemakers worden geplaatst bij patiënten die een te laag hartritme hebben. Delnoy: ‘Het kan zijn dat je kort­durende pauzes van ongeveer vijf seconden of langer hebt in het hartritme. Hierdoor kun je flauwvallen. Dit probleem kun je met een pacemaker ondervangen. Het kan ook gebeuren dat het hartritme chronisch te traag is. Hierbij passen klachten van vermoeidheid en kortademigheid. Ook deze klachten kunnen wij verhelpen door het plaatsen van een pacemaker.’ De ICD kan hetzelfde als de pacemaker, maar geeft daarbij een schok van 800 volt bij een hartstilstand. Delnoy: ‘De eigenlijke term is ‘hartkamerfibrillatie’. Maar iedereen zegt altijd ‘hartstilstand’, terwijl eigenlijk het hart niet stilstaat, maar juist heel snel klopt; wel 400 tot 600 slagen per minuut. Op zo’n moment voel je geen pols bij een patiënt, waardoor het hart zijn functie verliest. Ook de bloeddruk valt weg en daardoor raakt iemand buiten bewustzijn. Pas dan geeft de ICD een schok. Dat kunnen wij precies instellen. Het is namelijk niet prettig om een schok van 800 volt te krijgen als je nog bij bewustzijn bent.’

Internationaal onderzoek
Chirurgisch gezien is het plaatsen van een ICD of pace­maker niet lastig. ‘De beide apparaatjes zitten vlak onder de huid’, legt de cardioloog uit. ‘Het lastigste is het plaatsen van de draden oftewel de elektroden. Deze moeten op de juiste plek in het hart worden gezet. En hoe meer draden (maximaal drie), des te ingewikkelder het is.’ Omdat de draden kwetsbaar zijn, is er momenteel veel internationaal onderzoek naar ICD’s en pacemakers zonder draden. Delnoy: ‘Doordat wij zo’n groot centrum zijn en veel ervaring hebben, doen wij mee aan deze onderzoeken. Daar profiteren onze patiënten van.’ Waar patiënten van Isala ook van profiteren, is de specifieke kennis die het team inmiddels heeft opgebouwd in het oplossen van problemen. Delnoy: ‘Denk bijvoorbeeld aan het verwijderen van elektroden bij een draadbreuk of infecties. Eigenlijk is dit een ‘vak apart’ geworden.’

Regiofunctie
Niet ieder ziekenhuis mag ICD’s of sommige bijzondere pacemakers plaatsen. Delnoy: ‘Isala heeft dus een belangrijke regiofunctie. Onze cardiologen plaatsen de ICD, en samen met het verwijzend ziekenhuis doen we controle hiervan. De algemene cardiologische controle is gewoon in het eigen ziekenhuis. Wij werken goed samen met de cardiologen in de omgeving.’

Dotteren
Cardioloog Vincent Roolvink: ‘Per jaar dotteren wij 2.000 patiënten. Dat zijn spoedpatiënten (hartinfarcten) of patiënten die bijvoorbeeld inspanningsgebonden pijn op de borst hebben door hartklachten. Dotteren kan dan een manier zijn om de pijn te verlichten. Tijdens het dotteren breng ik via de pols of lies een katheter naar het hart. Met een draadje (wire) als geleider in de kransslagader, plaats ik vervolgens een ballonnetje met een stent om de vernauwing of verstopping op te heffen. Hierdoor rekt de ader en kan het bloed weer goed doorstromen. Wanneer iemand een vernauwde kransslagader (aderverkalking) heeft, dan hoeft hij dit niet meteen te merken. Vaak verschijnen er pas symptomen als de vernauwing meer dan de helft van het bloedvat blokkeert. Tijdens inspanning is de kans groter dat er symptomen ontstaan, want op dat moment moet het hart meer bloed rondpompen.’ Afhankelijk van de situatie is een dotterbehandeling geen belastende ingreep. De meeste patiënten kunnen zelfs dezelfde dag weer naar huis.’

Hartrevalidatie
Als een bloedvat acuut is afgesloten, is er sprake van een hartinfarct. ‘De patiënt wordt dan vanuit de ambulance meteen naar de hartkatheterisatiekamer gebracht. Er staat altijd een interventieteam klaar. En wat zo bijzonder is aan het Isala Hartcentrum, is dat wij zowel cardiologen als thoraxchirurgen hebben. Mocht er onverhoopt een comw plicatie ontstaan, dan is er een hartchirurg in de buurt.’ Iedereen die bij Isala een dotterbehandeling krijgt, krijgt ook een verwijzing mee voor hartrevalidatie in het Leef- en beweegcentrum. Roolvink: ‘Onder deskundige begeleiding krijgen patiënten hier weer vertrouwen in hun lichaam en in wat ze kunnen. Er is aandacht voor leefstijl, en samen in een groep ga je het bewegen rustig (weer) oppakken.’