Na je gevecht tegen borstkanker kun je klachten overhouden waar je veel en lang last van kunt hebben. Eén van de gevolgen van behandelingen tegen borstkanker is lymfoedeem, een aandoening die je behoorlijk kan belemmeren in het dagelijks functioneren. Soms ontstaat het direct na afloop van alle behandelingen, maar het kan ook jaren later ineens de kop opsteken.

‘De klachten kunnen heel divers zijn en het oedeem kan zich op diverse plaatsen ophopen’, weet huidtherapeute Miriam van de Vlag. In haar praktijk behandelt ze veel vrouwen met lymfoedeem. ‘Er kunnen overigens meer oorzaken zijn. Zo bestaat er ook een aangeboren stoornis in het lymfsysteem, maar meestal ontstaat het door een ernstige beschadiging van de lymfklieren of -vaten als gevolg van een operatie of bestraling. Wanneer bij borstkanker de schildwachtklier positief wordt getest op de aanwezigheid van kankercellen, worden enkele of alle lymfklieren verwijderd. De kans op het ontstaan van oedeem in de arm, het hoofd-halsgebied, of zelfs in de gezonde arm, wordt groter wanneer er meerdere of alle klieren uit de oksel worden verwijderd.’

‘File’
Het lymfstelsel fungeert als een drainagesysteem van het lichaam. ‘Wanneer er lymfklieren verwijderd zijn, ontstaat er als het ware een file. Dat kan ik behandelen door manuele lymfdrainage. Met een zacht pompende beweging activeer ik het fijne netwerk van de lymfvaten direct onder de huid. De lymfdrainage stimuleert de vochtopname door de lymfvaten en verhoogt de afvoer van weefselvocht. Door de manuele lymfdrainage los ik die ontstane ‘file’ als het ware op door het verkeer via andere wegen op de plaats van bestemming te laten komen. Bij ernstigere aandoeningen kan ik de lymfapress gebruiken’, legt Miriam uit. ‘De behandeling wordt aangevuld met ambulante compressietherapie: een combinatie waarbij ik de ledematen inzwachtel en de patiënt moet bewegen. Zodra we op het punt aankomen dat er een goed resultaat is bereikt, wordt er een elastische kous aangemeten die de weefseldruk verhoogt, waardoor het oedeem stabiel blijft.’

Leefregels
‘Je kunt van te voren niet voorspellen of je last zult krijgen van lymfoedeem. Je weet alleen dat de kans aanwezig is. Bij sommige mensen verdwijnt het op den duur weer, bij anderen niet. Echt voorkomen kun je het niet, maar er zijn wel leefregels die de kans verkleinen. Ramen lappen en zware dingen tillen kun je beter niet doen met de arm waar je een okseltoilet hebt gehad. Je arm is extra gevoelig voor ontstekingen en daar moet je wel alert op blijven. Maar verder moet je eigenlijk wel je gewone leven leiden. Belasten is goed. Zolang je maar niet overbelast.’