Spataderen: je denkt er niet over na totdat je ze hebt. Behalve dat de blauwe, kronkelige en soms bobbelige aders ontsierend zijn, kunnen ze ook pijnlijke klachten in de benen of kuiten veroorzaken. Zo ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking heeft spataderen, maar veel mensen blijven met vragen zitten. Want wat zijn spataderen eigenlijk? Zijn ze gevaarlijk en hoe kom je ervanaf?

Clarissa van Vlijmen, chirurg gespecialiseerd in spataderen, geeft antwoord op veel gestelde vragen.

Wat zijn spataderen?
‘Spataderen zijn verwijde aderen, veroorzaakt door slechte kleppen in de afvoerende aderen. Ieder mens heeft toevoerende aderen die zuurstofrijk bloed door het lichaam pompen en afvoerende aderen die zuurstofarm bloed terugpompen naar het hart. In deze aderen zitten klepjes die ervoor zorgen dat het bloed de juiste kant op stroomt en dat het niet terugstroomt door de zwaartekracht. Verwijde aderen, verouderde of verslapte klepjes zorgen ervoor dat de klepjes niet meer zo goed sluiten. Hierdoor ontstaat meer stuwing van het bloed, waardoor de aderen verder uitzetten en het spataderen worden die je met het blote oog kunt zien. In sommige gevallen zijn spataderen niet met het blote oog te zien, maar kunnen mensen wel klachten ervaren.’

Zijn spataderen gevaarlijk?
‘Spataderen zijn niet gevaarlijk, maar kunnen wel verergeren. Hoe langer je een behandeling uitstelt, hoe gecompliceerder de ingreep wordt. Op lange termijn kunnen spataderen een voorteken zijn van problemen als aderontstekingen en trombose. Dit hoeft natuurlijk niet altijd zo te zijn, en daarom raden wij aan om ernaar te laten kijken.’

Bepaalt erfelijkheid of je ze wel of niet krijgt?
‘Er is zeker sprake van een aangeboren zwakte van de vaatwand door afwijkingen in de eiwitten die de vaatwand vormen.’

Wat zijn andere belangrijke triggers?
‘Naast erfelijkheid speelt veroudering een belangrijke rol. De kwaliteit en elasticiteit van de aderen neemt af en hierdoor worden bloedvaten en kleppen automatisch slapper. Verder kunnen hormonale veranderingen de vaten iets slapper maken. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens zwangerschappen. Mensen die de hele dag staan, hebben ook meer kans op spataderen.’

Is het waar dat vrouwen vaker spataderen hebben?
‘Het is niet bewezen dat vrouwen een grotere kans hebben op spataderen dan mannen. Wel is het zo dat een zwangerschap het risico verhoogt en mannen worden natuurlijk niet zwanger. Vrouwen stappen ook eerder naar een specialist om van de spataderen af te komen. Gelukkig doen mannen dit ook steeds vaker.’

Waarom zitten spataderen in de benen?
‘Al het gewicht van je lichaam steunt op je benen. Daarbij moet de bloedstroom in de benen altijd tegen de zwaartekracht in pompen.’

Wat zijn de meest gehoorde fysieke klachten?
‘De meest gehoorde klachten bij beginnende spataderen zijn vermoeide, zware en warme benen. Spataderen kunnen je uit je slaap houden door krampen, rusteloze en pijnlijke benen. In een gevorderd stadium zien we vaak vochtophoping rondom de enkels of het onderbeen. De huid krijgt te maken met huiduitslag of eczeem en kan verkleuren of harder aanvoelen. Wanneer je echt te lang met spataderen blijft rondlopen, kunnen deze gaan ontsteken. In het ergste geval kunnen er open wondjes ontstaan.’

Wanneer ga je voor spataderen naar de dokter?
‘Omdat spataderen zowel cosmetisch als fysiek een belemmering kunnen vormen, kan het nooit kwaad om naar een spatader te laten kijken en deze eventueel te laten behandelen. Bovendien voorkomt tijdige behandeling verdere complicaties.’

Welke behandelingen zijn er mogelijk?
‘Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Om te bepalen welke het meest geschikt is, wordt er tijdens een eerste consult een duplexonderzoek uitgevoerd. De bloedvaten in de benen worden in kaart gebracht en de terugstroom van het bloed wordt gemeten. Dit gebeurt aan de hand van echografie en kleurendoppler: een echo van de bloedvaten. Een zware operatie is door de nieuwste technieken niet meer nodig. Spataders worden vanaf de binnenkant uitgeschakeld door bijvoorbeeld sclerocompressietherapie, echogeleide foamsclerotherapie, laserbehandelingen, ClariVein, een RF-behandeling, crossectomie of flebectomie volgens Müller. Er is dus echt heel veel mogelijk!’

Wordt de behandeling vergoed door de zorgverzekeraar?
‘Bij Jan van Goyen kunnen mensen zowel met als zonder een verwijzing van de huisarts terecht voor een behandeling van de spataderen. De fleboloog bepaalt na het eerste consult of de behandeling onder de verzekerde of onverzekerde zorg valt. Dit is afhankelijk van de situatie. Wanneer iemand om cosmetische redenen behandeld wil worden, betaalt hij of zij de behandeling zelf. Houd altijd rekening met het eigen risico van de zorgverzekeraar!’

Meer weten?
Wil je meer weten over de behandeling van spataderen of heb je een specifieke vraag die je graag aan Clarissa of één van de andere specialisten wilt stellen? Neem dan gerust contact op met de afdeling flebologie via 020-3055811 of vaatchirurgie@jvg.nl.